Προπόνηση Αθλητικών Ικανοτήτων σε Αθλητές Μικρής Ηλικίας

Εισαγωγή

Στη σύγχρονη εποχή τα περισσότερα ομαδικά αθλήματα έχουν αλλάξει δραματικά σε αθλητικά χαρακτηριστικά όπως η δύναμη, η ταχύτητα και η έκρηξη, μεταβλητές που επηρεάζουν την εξέλιξη του παιχνιδιού και το αποτέλεσμα. Η ταχύτητα που παίζονται τα παιχνίδια, η αύξηση των αγωνιστικών υποχρεώσεων των συλλόγων και των Εθνικών Ομάδων (κλιμάκια και μεικτές ομάδες σε μικρότερες ηλικίες) σε συνδυασμό με την αντίστοιχη αλλαγή στην ταχύτητα της καθημερινότητας και του σύγχρονου τρόπου ζωής των αθλητών, απαιτεί να είναι πιο ανθεκτικοί και έτοιμοι να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε μεγαλύτερες εντάσεις και επιβαρύνσεις. Ιδιαίτερα το Μπάσκετ έχει γίνει πιο γρήγορο σε ταχύτητα, πιο απαιτητικό σε δύναμη και με περισσότερες επαφές με αποτέλεσμα να παρατηρείται σημαντική αύξηση τραυματισμών περισσότερο ή λιγότερο σοβαρών. Η αλλαγή των κανονισμών, του χρόνου επίθεσης των ομάδων, η ταχύτητα στα επιθετικά Plays, η αλλαγή στη φιλοσοφία του ρόστερ των σύγχρονων ομάδων (παρατηρούμε αρκετές φορές τον playmaker να έχει ίδιο (!) ύψος με τον center ) και αλλαγή στην αμυντική φιλοσοφία (αλλαγές σε pick and roll) είναι παράμετροι που κάνουν επιτακτική ανάγκη να είναι οι μπασκετμπολίστες καλύτεροι αθλητές. Αυτό σημαίνει να είναι πιο δυνατοί, διατηρώντας την ταχύτητα και εκρηκτικότητα τους, να έχουν καλύτερη αντοχή και να θωρακίσουν τον οργανισμό τους απο τραυματισμούς. 

Είναι φανερό ότι για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι δεν φτάνει μόνο η προπόνηση Μπάσκετ, αλλά πρέπει οι αθλητές να συμμετέχουν σε προγράμματα στοχευμένα στην αθλητική ανάπτυξη απο μικρή σχετικά ηλικία.

Ιδιαιτερότητες – Φόβοι – Οφέλη

Η προπόνηση βελτίωσης αθλητικών ικανοτήτων είναι αναγκαίο να ξεκινήσει απο πολύ μικρή σχετικά ηλικία όμως κάτι τέτοιο ακούγεται ίσως παράξενο καθώς έχουν επικρατήσει διάφοροι μύθοι σχετικά με την επικινδυνότητα και την καταλληλότητα τέτοιων προγραμμάτων στις μικρότερες ηλικίες με κλασικό παράδειγμα το φόβο που επικρατεί σε σχέση με την προπόνηση δύναμης, ως κάτι που μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη και που όπως προκύπτει δεν έχει επιστημονική βάση.

Τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει ένας αθλητής απο τέτοιου είδους εκπαίδευσης είναι μεγάλα, αρκεί η προπόνηση να είναι στοχευμένη και να στηρίζεται σε τρείς βασικούς άξονες :

α. Τα προγράμματα να είναι απολύτως προσαρμοσμένα και σχεδιασμένα στις δυνατότητες και ανάγκες των μικρών ηλικιακά αθλητών ή αθλητριών

β. Να υπάρχει προοδευτική επιβάρυνση δηλαδή η αύξηση της έντασης, του όγκου και της ταχύτητας να είναι σταδιακή και ελεγχόμενη.

γ. Η συχνότητα των προπονήσεων να είναι σταθερή με ομαλή και συγκεκριμένη αύξηση ή μείωση και η πολυπλοκότητα των ασκήσεων να είναι σταδιακή με πολύ μικρές αλλαγές.

Βασικές Προϋποθέσεις – Σχεδιασμός

Η προπόνηση για την ανάπτυξη και βελτίωση των αθλητικών ικανοτήτων των παικτών και παικτριών, δεν περιλαμβάνει μόνο την στοχευμένη προπόνηση ανάπτυξη δύναμης, με κατάλληλο ασκησιολόγιο, αλλά στοχεύει και στην βελτίωση της ταχύτητας, της αλτικής ικανότητας, της ευκινησίας και στη δημιουργία βάσης που θα θωράκισει τον αργανισμό απο χρόνιους ή άμεσους τραυματισμούς.

Το μεγαλυτερο λάθος που κινδυνεύουμε να κάνουμε σαν γυμναστές ή προπονητές, είναι η αντιμετώπιση των παιδιών σαν ενήλικες. Πριν καθορίσουμε του στόχους και πριν τον σχεδιασμό ενός εξειδικευμένου προγράμματος προπόνησης για μικρές ηλικίες, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα παιδιά είναι παιδιά και στο σώμα αλλά και στην ψυχή και αυτό απο μόνο του δημιουργεί μεγάλη ευθύνη ως προς τον χειρισμό της γενικότερης συμπεριφοράς και του τρόπου προσέγγισής τους.

Πρωταρχικός στόχος του προπονητή τόσο στη φάση του σχεδιασμού όσο στη φάση εκτέλεσης, ενός προγράμματος αθλητικών ικανοτήτων είναι η αφάλεια, με δεύτερο την ενθάρυνση και τρίτο την βασική γνώση σωματικών χαρακτηριστικών της κάθε φάσης ωρίμανσης του παιδιού .

Ένας μικρός αθλητής η αθλήτρια που δεν έχει σχηματίσει ακόμα το αθλητικό του προφίλ, δεν έχει αναγμωρίσει ακόμα βασικές κινητικές ικανότητες και επιδεξιότητες είναι πολύ εύκολο να απογοητευτεί και να εγκαταλείψει την προσπάθεια εάν το πρόγραμμα δεν είναι σχεδιασμένο κατάλληλα για εκείνον . Η κάθε επιλογή μεθόδου , φορτίου κτλ. πρέπει πάντα να μετράτε και να αξιολογείται σε σχέση με την πιθανότητα να προκαλέσει έστω και λίγο πόνο ή να επηρεάσει την ομαλή προοδευτική εξέλιξη του προγράμματος. Οτιδήποτε προκαλεί έστω και λίγο πόνο στον αθλητή ή την αθλήτρια πρέπει αμέσως να αφαιρείται απο το πρόγραμμα. Αν η εκτέλεση μιας άσκησης δεν έιναι δυνατό να εκταιλείται σωστά ή προκαλεί ενοχλήσεις (πόνο), πρέπει είτε να μεταβάλλουμε την τεχνική εκτέλεσης είτε να πάμε ένα βήμα πίσω, εκτελώντας την πιο έυκολη παραλλαγή της.

Στόχος του Προγράμματος στις Μικρές Ηλικίες

Η πολυπλοκότητα των κινήσεων στο Μπάσκετ, οι γρήγορες ταχύτητες εκτέλεσης και αντίδρασης, η απότομη εναλλαγή των κατευθύνσεων και των διευθύνσεων κίνησης, οι συχνές επαφές και η αντοχή στην κόπωση κάνουν τα προγράμματα βελτίωσης αθλητικών ικανοτήτων ιδιαίτερα απαιτητικά. Μέσα σε ένα παιχνίδι μπάσκετ, ανεξαρτήτου ηλικίας αθλητών, ένας παίκτης ή παίκτρια καλείται να τρέξει γρήγορα με ή χωρίς μπάλα, να σταματήσει απότομα και να ξεκινήσει ξανά, να κάνει ένα άλμα για ένα ρημπάουντ ή να κινηθεί με μέγιστη πλάγια ταχύτητα ώστε να είναι αποτελσματκός στην άμυνα. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό οι κινήσεις, οι δεξιότητες και οι παράμετροι που πρέπει να εκπαιδευτεί, να αναπτύξει και να βελτιώσει είναι αρκετοί.

Μέσω ασκήσεων που σαν στόχο να έχουν την ανάπτυξη η Δύναμη, η Ταχύτητα, η Ευκινησία και η Αλτικότητα είναι μεταβλητές που πρέπει να βελτιωθούν και να αναπτυχθούν σε συνδυασμό με την πνευματική και βιολογική ωρίμανση των αθλητών.

Ένα πρόγραμμα για για μικρές ηλικίες μοιάζει αρκετά με ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης επαγγελματιών αθλητών με αλλαγές στην ένταση, την επιβάρυνση και τη συχνότητα. Στις μικρές ηλικιές δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση σε διδασκαλία και εκμάθηση της βιομηχανικής των κινήσεων, τη σωστή προετοιμασία για προπόνηση (προθέρμανση), την σταθεροποίηση των αρθρώσεων μέσα απο ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας. Συγκεκριμένα ο σχεδιασμός ενος προγράμματος προπ΄νησης νέων αθλητών θα περιλαμβάνει τις παρακάτω φάσεις :

ΦΑΣΗ 1

• Διδασκαλία της προθέρμανσης και των δυναμικών ασκήσεων .

• Διδασκαλία ασκήσεων ισορροπίας και ιδιοδεκτικότητας.

• Εκμάθηση ασκήσεων σταθεροποίησης κορμού

ΦΑΣΗ 2

• Διδασκαλία της σωστής τεχνικής κίνησης

  1. επιτάχυνση

  2. επιβράδυνση

  3. άλμα

  4. διάφορες φάσεις αλμάτων (ώθησης – αιώρησης – προσγείωσης )

  5. αλλαγές κατεύθυνσης

• Δύναμη (εκμάθηση τεχνικής ασκήσεων και σωστή επίδειξη )

  1. βασική ενδυνάμωση (παρουσίαση και εκμάθηση ασκήσεων)

  2. σταθεροποίηση των αρθρώσεων (ισομετρικές ασκήσεις)

  3. διδασκαλία απλών τεχνικών ασκήσεων όπως :

     α. Κάθισμα

     β. Προβολές (όλων των διευθύνσεων)

     γ. Γέφυρες

     δ. Έλξεις

     ε. Πιέσεις

• Ταχύτητα – Αλτικότητα

  1. Επικέντρωση στην Τεχνική

  2. Αρχικά μέτρια Ταχύτητα Εκτέλεσης και προοδευτικά αυξανόμενη

  3. Μικρές Αποστάσεις